مجتمع‌های ایستگاهی؛ گامی به سوی تحقق‌پذیری اهداف پدافندغیرعامل در پایتخت
/به قلم میثم نوروزیان، مدیرعامل شرکت توسعه مجتمع‌های ایستگاهی مترو تهران و حومه/
در طول تاریخ، شهرها همواره انسان‌ها را از مخاطرات انسانی و طبیعی محافظت کرده‌اند، اما تغییرات گسترده شهرها که در طول تاریخ پیش‌آمده است، به‌خصوص در چند دهه اخیر، تمرکز جمعیت در مراکز شهرها را افزایش داده و شهرها که به‌‌دلیل محافظت از انسان‌ها به‌وجود آمده‌اند، گاهی به محیط‌های مخاطره‌آمیزی تبدیل کرده است.
به‌دنبال تلاش برای پیشگیری و رفع این مخاطرات، پدافند غیرعامل که از مهمترین رویکردهای مدیریت بحران در شهرهاست، پایه‌ریزی شد و کوشش برای تحقق ایمنی و امنیت که از دیرباز تاکنون در مدیریت سکونت‌گاه‌های شهری مورد توجه بوده است، پررنگ‌تر شد.
رعایت اصول پدافند غیرعامل در طراحی شهرها به‌منظور ایجاد فضاهای مناسب برای حفظ جان مردم در مقابل تهدیدها و کاهش آسیبپذیری شهرها در مقابل هرگونه خطر و تهدید ضروری‌ست و یکی از این الزامات فراهم کردن زیرساخت‌های حمل‌ونقل در شهرسازی‌ست که بکارگیری اجرای پدافند غیرعامل در مجتمع‌های ایستگاهی مترو یکی از آن‌هاست.
از آنجا که مجتمع‌های ایستگاهی مترو در شعاع نزدیکی از ایستگاه‌های مترو واقع شده و روزانه جمعیت قابل توجهی از این مد حمل‌ونقلی بهره‌مند می‌شوند، جانمایی مکان ساخت این مجتمع‌ها و پایداری و استحکام آن‌ها می‌تواند در مواقع تهدید، شرایط اضطرار و زمان‌های بحران یاریگر شهروندان و تسهیلگر امدادرسانی در شهر باشد. همچنین به ارتقاء تاب‌آوری و پایداری محیط شهر نیز کمک می‌کند.
مجتمع‌های ایستگاهی که می‌توانند نقش ویژه‌ای در تحقق اهداف مدنظر رویکرد پدافند غیرعامل در شهر ایفاء کنند، در شرایط وقوع بحران به‌عنوان نقاط پشتیبانی و کنترل اضطراری، انتقال و تخلیه افراد، کاهش آسیبپذیری شهری و … عمل کنند.
جانمایی مجتمع‌های ایستگاهی مترو در محیط‌های پر تردد این امکان را فراهم کرده است تا در مواقع اضطرار انتقال سریع جمعیت به مناطق امن، تردد ایمن از طریق مترو، امکان تخلیه و جابه‌جایی گسترده افراد، توزیع امکانات، هماهنگی نیروهای امدادی، پناه‌گاه‌های اضطراری و ارائه خدمات درمانی و بهداشتی مؤثر واقع شوند.
در نهایت مجتمع‌های ایستگاهی با بهبود تاب‌آوری شهری، کمک به حفظ زیرساخت‌های حیاتی شهر، حفاظت از جان شهروندان در مواقع اضطرار، ایجاد پناهگاه‌ها و فضاهای امن، تأمین امنیت عمومی و ایجاد حس امنیت و آرامش در مواقع بحران، می‌توانند گام مؤثری به سوی تحقق اهداف پدافند غیرعامل در پایتخت بردارند.
