داستان تکراری نابودی باغات تهران؛ سایه مرگ بالای سر جوز درختک در منطقه یک

باغ محله جوز درختک جزء میراث محیط زیستی، فرهنگی و تاریخی تهران است و شهرداری نباید راه گذشته که شکست خورده را ادامه دهد.

به گزارش شوراآنلاین، چندین سال است که باغ‌ها و مناطق خوش آب و هوای تهران نقطه هدف افرادی هستند که قصد دارند با تخریب آن‌ها برج‌ها و ساختمان‌های بلندی را بنا کنند؛ دلیل این اتفاق هم بالا رفتن روز افزون قیمت املاک و منافع مالی است که از این راه برای آن‌ها حاصل می‌شود.

این تخریب تا جایی پیش رفته که به سختی می‌توان منطقه‌ای را یافت که در آنجا باغی وجود داشته باشد. در یکی از شمالی‌ترین مناطق تهران در محله کاشانک هنوز یکی از این معدود باغ‌ها باقی مانده است که با وسعتی حدود ۷ هزار متر در بین چند برج و ساخت شهری آن منطقه چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند، به خصوص چشم برج ساز‌هایی که با دیدن آن از خود بی خود می‌شوند.

بنا به درخواست ساکنان محلی به آنجا رفتم تا ببینم چه اتفاقی در آن محله در حال رخ دادن است. با یکی از قدیمی‌ترین اهالی آنجا صحبت کردم که خانه‌اش دقیقا مقابل باغ بود. او گفت: باغی که اینجاست به نام باغ محله جوز درختک مشهور است و تا جایی که من به خاطر دارم از حدود ۶۰ سال پیش در ایام محرم و شهادت حضرت علی (ع) مردم برای سینه زنی و اجرای مراسمات مذهبی به این محل می‌آمدند، این موضوع هم به دلیل وجود مزار شخصی به نام سید ابوطالب جوزی در این باغ است.

در ادامه این مرد که سن و سالی را گذرانده بود از گفته‌های نسل‌های قبلی خود درباره این سید گفت: سید ابوطالب جوزی شخصی دارای کرامات دینی و اخلاقی و مورد اعتماد اهالی بوده و همه به عنوان انسانی نیک از او یاد می‌کنند، در حال حاضر هم عده‌ای از جوزی‌های جمال آباد و نیاوران از نوادگان این شخص هستند.

این فرد مخروبه‌های موجود در این باغ را نشانم داد که در گذشته‌ نه چندان دور شخصی به عنوان سرایدار در آنجا حضور داشته و در حال حاضر کسی در این باغ زندگی نمی‌کند. در همین حین که در حال صحبت با این فرد بودم، خانم و آقایی با خودکار و کاغذی در دست و در حال یادداشت برداری از راه رسیدند. آن‌ها افرادی بودند که برای برآورد این باغ آمده بودند تا ببینند این زمین برای خرید فلان شرکت ساختمانی و ساخت یک برج مناسب است یا نه.

فکر کنم زمان خوبی را برای رفتن به آنجا انتخاب کرده بودم، چون دقیقا همان لحظه شخصی که مدعی بود مالک چند دانگ از آن ملک است و آن را از یکی از نهاد‌ها خریده است، از راه رسید. این فرد خود را مالک این باغ معرفی کرد و از نیت قطعی خود و شریکش برای فروش این باغ می‌گفت، اما مدعی بود شخصی را که بالای ۶۰۰ یا ۷۰۰ میلیارد تومان پول برای خرید داشته باشد، نیافته است. مالک باغ، وجود قبر را منکر می‌شد، اما زمانی که یکی از همسایه‌ها از سند و مدرک‌هایی که نشان از وجود قبر است، گفت، از حرفش کوتاه آمد.

زمانی که مالک و خریدار رفتند من با آن همسایه‌ باغ و یکی دیگر از اهالی آن محله تنها شدم. از آبی که باید در باغ جاری شود، اما مسیرش عوض شده تا به درختان نرسد و از آتش زدن‌های گاه و بیگاه افراد ناشناس گفتند. خلاصه اقدام‌های مختلفی انجام شده تا باغ از بین برود و آثار این آسیب‌ها نیز کاملا مشخص بود. شاهکار این ماجرا‌ها آب نمایی است که از آب‌های بالادست باغ تغذیه می‌شود و باعث شده تا آب به باغ نرسد.

همسایه‌های این باغ با توجه به بی توجهی مالکان به آن، برای حفظ باغ تلاش‌هایی مثل آبیاری و محافظت از درختان را انجام داده‌اند، برای مثال با هزینه شخصی لوله کشی کرده‌اند تا باغ را آبیاری کنند، اما توسط عده‌ای نا‌شناس آن هم از بین رفته، این همسایه‌ باغ رد لوله‌های کشیده شده را نشانم داد که هنوز باقی مانده است. به سراغ شهرداری این منطقه رفتم تا ببینم شهرداری چه اقدامی کرده است تا از تخریب آن جلوگیری شود.

مجید صالحی شهردار ناحیه ۵ منطقه یک تهران در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان گفت: ملک موصوف در محدوده شمال بلوار شهید سباری دارای سند شش دانگ به مساحت تقریبی ۷ هزار و ۵۰۰ متر مربع و فاقد دیوار و حصار و دارای ساختمانی قدیمی است.

صالحی ادامه داد: تاکنون ساخت و سازی در این ملک صورت نگرفته و تخلفی نیز در ملک مورد نظر رخ نداده است و شهرداری این محدوده با حساسیت بر آن نظارت داشته است.

وی افزود: قطعا با هر گونه ساخت و ساز غیر مجاز و برخلاف ضوابط سختگیرانه برخورد می‌کنیم. همچنین با توجه به عدم پیگیری مالک، تاکنون پروانه‌ای برای این ملک صادر نشده است.

شهردار ناحیه ۵ منطقه یک تهران افزود: مالک صرفا در چارچوب مقررات شهرسازی و مطابق ضوابط مقرر و در راستای حقوق مالکانه و پس از طی فرآیند قانونی امکان بهره مندی از ظرفیت‌های ملک خویش را خواهد داشت.

وی بیان کرد: به منظور حفظ و صیانت از فضای سبز این ملک نسبت به صدور اخطاریه‌های قانونی اقدام و مسئولیت حفظ فضای سبز موجود بر عهده مالک بوده و در این خصوص در برابر قانون پاسخگو است.

این باغ نه تنها یکی از زمین‌های به جا مانده از سوی برج سازهاست، بلکه مکانی قابل احترام برای اهالی محله جوز درختک یا همان کاشانک است. باید این را هم اضافه کرد که این باغ برای تهران یک سرمایه است، زیرا نسل باغ‌های تهران در حال نابودی است و اگر قبل از نابودی درختان و گرفتن پروانه اقدامی انجام نشود، دیگر نمی‌توان کاری کرد و این مکان هم در قاب خاطرات تهران جای خواهد گرفت.

چندی پیش در همین رابطه الهام فخاری عضو شورای تهران در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به اینکه در بعضی از مناطق تهران فرآیند تملک باغ‌ها و تبدیل آن‌ها به فضای سبز همگانی انجام شده است، گفت: در بیشتر مناطق تهران متأسفانه تعداد کمی باغ‌های با متراژ بالا وجود دارد، در بعضی از مناطق مثل منطقه ۷ و ۸ با وجود فقط چند پلاک، فرآیند تبدیل به فضای سبز انجام شده و به نتیجه رسیدن این تبدیل‌ها با همراهی و همکاری مالکان امکان پذیر است.

وی ادامه داد: ضابطه‌ای در سیستم شهری وجود دارد که درآمد جریمه‌هایی که از قطع درختان حاصل می‌شود، فقط برای تملک و تبدیل آن‌ها به فضای سبز عمومی استفاده شود. متأسفانه در منطقه یک تهران بسیاری از باغ‌ها به برج‌ها و ساختمان‌ها تبدیل شده‌اند و این هم به دلیل ارزش افزوده بالایی است که از این تبدیل برای مالکان حاصل می‌شود.

عضو شورای شهر تهران با اشاره به تعداد محدود باغ‌هایی که در منطقه یک وجود دارد، گفت: در سال گذشته دو باغ به فضای سبز عمومی اضافه شده و تلاش برای تملک باغ‌های باقی مانده صورت می‌گیرد، اما اراده مالکان برای واگذاری این‌ها بسیار کم است و کار را بسیار سخت می‌کند. در خیلی از مناطق هم به صورت غیرقانونی گودبرداری‌های بسیار بزرگی انجام شده که به دلیل طی نشدن مراحل قانونی رها شده‌اند و باعث بروز مشکلات و خطرات عمده برای ساکنان آن محله‌ها شده است.

فخاری با بیان اینکه تلاش‌هایی در همین راستا در شورای شهر انجام شده است، گفت: لغو مصوبه برج باغ‌ها از جمله اقداماتی است که انجام شده است. با اینکه مصوبه برج باغ‌ها در جهت حفظ باغ‌ها تصویب شده بود، اما در عمل باعث از بین بردن اکثر آن‌ها شد. برج ساز‌ها نیز بدون توجه به این مصوبه اقدام به ساخت برج‌های بسیار بلندی کردند که فقط با پرداخت جریمه پروژه را به اتمام می‌رساندند.

عضو شورای شهر تهران گفت: علاوه بر جریمه و اقدامات تنبیهی که صورت می‌گیرد، اقدامات تشویقی نیز باید انجام شود تا برای مالک باغ بتوان درآمد و کاربری جدیدی را در باغ ایجاد کرد که از تخریب هم جلوگیری شود. به عنوان مثال بعضی از خانه باغ‌ها به فضای کتاب و فضای فرهنگی و اجتماعی تبدیل شده اند که نمونه‌ای از آن در محله دزاشیب وجود دارد.

وی ادامه داد: در حال حاضر منطقه یک رکورددار واحد‌های خالی است، اما با این حال درآمد برای ساخت برج به قدری بالاست که گرایش مالکان چیزی جز ساخت برج نیست. بسیاری از پلاک‌هایی که در حال حاضر در منطقه یک وجود دارند، متعلق به نهاد‌های دولتی هستند که تصمیمات برای حفظ یا تبدیل باغ‌ها به ساختمان‌ها توسط آن‌ها گرفته می‌شود و تغییر مدیریت‌ها و برنامه‌های آن‌ها موجب نادیده گرفتن شرایط برای حفظ این باغ‌ها می‌شود.

منبع: فارس