کارآمدی مدیریت شهری ره‌یافت مطالعات نیازسنجی و جلب مشارکت عمومی

سال‌هاست که گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت، کلانشهرها را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرده است. تهران نیز از این مشکل در امان نمانده و با وجود ضعف زیرساخت‌هایش با معضلات بزرگی هم‌چون ترافیک و سیستم معیوب حمل و نقل شهری، آلودگی هوا و ریزگردها، رشد بی رویه تعداد حیوانات موذی هم‌چون موش در سطح جوی‌ها و کانال‌ها و مدیریت ضعیف پسماندها مواجه است.

به رغم تلاش گسترده و مستمر شهرداری طی سالیان گذشته اما این دسته از مشکلات همواره گریبان پایتخت را رها نکرده و برای خلاصی از آن نیازمند عزم راسخ همه مردم، نهادها و دولت هستیم.

نیازسنجی و شناخت موقعیت کلانشهر تهران نخستین گام در این مسیر است که مدیران شهری می‌بایست مدنظر قرار دهند. به طوری که مدیریت شهری می‌تواند با دقتی بیشتر از قبل، مشکلات و چالش‌های موجود را بررسی کرده و از طریق ارزیابی صحیح با تکیه بر اصول علمی و به کارگیری کارشناسان خبره و آگاه به مسایل روز، برای جبران کمبودها برنامه‌‌ای جامع و راهبردی ارائه دهد و سپس نسبت به رفع آن‌ها با تمام قوا اقدام نماید.

همانطور که مطرح شد؛ مدیریت غلط و نادرست پسماندها به ویژه ضعف مردم در همراهی با شهرداری به یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف مدیریت شهری پایتخت مبدل شده است. در حالی که حل بخش عمده‌ای از این معضل با جلب مشارکت شهروندی در جهت مدیریت پسماندها در منازل به وسیله آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی امکان‌پذیر می‌شود.

افزایش مهارت‌های شهرنشینی، لزوم ارتقای سطح معلومات عمومی نسبت به مسایل زیست محیطی و راه‌های دستیابی به توسعه پایدار را باید به عنوان اساسی‌ترین این اقدامات نام برد. به طوری که با آموزش نکات کاربردی با محوریت شیوه‌های محدودکردن تولید پسماند، تفکیک در مبدا پسماندهای تر و خشک از یکدیگر، کم‌حجم‌سازی و کاهش تولید شیرابه، بازیافت و به کارگیری مجدد دورریزها و از همه ارجح‌تر، تشویق شهروندان به رعایت این موارد، می‌توان به این مهم دست یافت.

رطوبت‌زدایی و جمع‌آوری پسماندهای تر در کیسه‌های بدون منفذ، بیرون گذاشتن منظم این پسماندها در ساعت ۲۱ هم‌چنین قرار دادن آن‌ها در مخازن تعبیه شده در خیابان‌ها و معابر اصلی شاید از سهل‌ترین اما مهم‌ترین اقداماتی باشد که با انجام آن می‌توان بسیاری از مشکلات  این حوزه را کاهش داد.

در مطالب فوق، به اهمیت نقش آموزش و ارتقای سطح همکاری‌های مردمی با سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران اشاره کردیم اما باید به خاطر داشت معضلات موجود در این سیستم تنها از این طریق مرتفع نخواهد شد؛ بلکه اصلاح این نواقص همکاری سایر ارگان‌ها را نیز می‌طلبد. سازمان‌های مردم نهاد و موسسات خیریه هریک می‌توانند نقش مهمی در این زمینه ایفا نموده و در راستای دستیابی به اهداف عالی زیست محیطی این مجموعه با آموزش و فرهنگ‌سازی به پویایی و تعامل بیشتر شهروندان کمک شایانی کنند.

زباله‌گردی و گسترش تعداد کتفی‌ها از جمله معضلاتی است که علاوه بر ایجاد آلودگی و به خطر انداختن جان شهروندان، به پاکیزگی سیمای شهر نیز آسیب می‌زند. با تعبیه مخازن مکانیزه در سطح شهر اما هم‌چنان صحنه‌های زشتی را در گوشه و کنار پایتخت شاهدیم؛ عده‌ای با سر و وضع نابسامان از مخازن آویزان شده و به دنبال پسماندهای خشک باارزشی هستند که با فروش آن بتوانند معاش خود یا خانواده‌شان را تامین کنند. دیدن این گونه تصاویر برای هر رهگذری دردناک است اما اگر بدانیم که هریک از ما با اصلاح سبک زندگی و رعایت نکات ساده در مدیریت پسماندها قادریم از وقوع این اتفاق جلوگیری کنیم، بیش از گذشته نسبت به این مسایل حساس خواهیم شد. چنانچه پسماندهای خشک ارزشمندی هم‌چون کاغذ و مقوا، پلاستیک، شیشه، آهن و فلزات را در همان بدو تولید(منزل یا محل کار) از سایر پسماندهای تر نظیر باقی‌مانده‌های غذایی تفکیک کرده و به خودروهای ویژه جمع‌آوری پسماندهای خشک یا غرف بازیافت تحویل دهیم، دیگر دلیلی برای فعالیت این زباله‌گردها وجود ندارد و سیستم معیوب موجود از بین خواهد رفت.
/دکتر مرتضی رحمان زاده- قائم مقام شهردار منطقه ۴ تهران/